Ung thư thận là ung thư có tỷ lệ mắc đứng thứ 9 ở người trưởng thành và đứng thứ 3 trong ung thư hệ tiết niệu (sau ung thư tuyến tiền liệt và ung thư bàng quang) nhưng lại là ung thư có tỷ lệ tử vong cao nhất.

Bệnh thường gặp ở nam giới với tỷ lệ nam/nữ = 2/1. Nhóm tuổi cao nhất bị bệnh là 60-70 tuổi. Ung thư thận rất hiếm gặp ở bệnh nhân dưới 50 tuổi.

Tuy nhiên vẫn gặp các trường hợp ung thư thận ở trẻ em. Bệnh chiếm 5% các trường hợp ung thư ở trẻ nhỏ. Lứa tuổi hay gặp nhất từ 3-4 tuổi, trong đó khoảng 1-2% có tính chất gia đình (Bệnh di truyền). Ung thư thận ở trẻ em thường kết hợp với nhiều dị tật bẩm sinh như dị tật tiết niệu, tật không mống mắt hay phì đại nửa người…

Ung thư thận có lây không? Đây là bệnh không lây nhiễm nhưng có yếu tố di truyền trong một số trường hợp (xem phần nguyên nhân)

Nguyên nhân ung thư thận hiện nay chưa được biết rõ.

Một số yếu tố nguy cơ của ung thư thận:

• Hút thuốc lá: hút thuốc lá tăng nguy cơ mắc ung thư thận gấp 2 lần
• Tiếp xúc hóa chất độc hại: công nhân tiếp xúc với các hóa chất như thuốc nhuộm aniline hay kim loại nặng có nguy cơ mắc ung thư thận cao hơn
• Béo phì: người béo phì có nguy cơ bị ung thư thận cao hơn.
• Bệnh thận giai đoạn cuối có lọc máu
• Sử dụng thuốc giảm đau kéo dài như Paracetamol hay NSAID (ví dụ: Ibuprofen, Aspirin)
• Ung thư thận di truyền: chiếm nhỏ hơn 5% tổng số bệnh nhân ung thư thận. Một số hội chứng có thể dẫn đến ung thư thận như hội chứng von Hippel-Lindau (VHL syndrome), hội chứng Birt-Hogg-Dube hay bệnh xơ hóa củ.

Triệu chứng của ung thư thận được biểu hiện bởi tam chứng cổ điển: tiểu máu, khối u vùng thắt lưng và đau.

• Tiểu máu: nước tiểu có màu hồng, nâu hoặc thay đổi màu nhẹ. Nếu lượng máu ít không thể quan sát thấy bằng mắt thường mà chỉ phát hiện được trên xét nghiệm phân tích nước tiểu.
• Đau vùng thắt lưng: đau thường xuất phát ở một bên sườn và vùng hông lưng. Đau âm ỉ, liên tục và kéo dài, cũng có trường hợp đau dữ dội.
• Khối u vùng bụng: bệnh nhân có thể tự sờ tay lên bụng và cảm nhận thấy khối u. Tuy nhiên đa số các khối u thận ở sâu trong ổ bụng nên khó sờ thấy, chỉ có thể phát hiện trên chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính.
• Ngoài ra còn một số triệu chứng không đặc hiệu sau:
• Mệt mỏi, thiếu máu
• Sút cân đột ngột không rõ nguyên nhân
• Sốt

Các giai đoạn của ung thư thận: Ung thư thận có 4 giai đoạn

• Ung thư thận giai đoạn đầu: khối u vẫn nằm trong thận, chưa có các dấu hiệu lâm sàng điển hình, bệnh nhân có thể có đái máu vi thể (không nhìn được bằng mắt thường, phải xác định qua xét nghiệm) nhưng khó sờ thấy u trên lâm sàng

• Ung thư thận giai đoạn 2: khối u bắt đầu phát triển nhưng vẫn khu trú trong thận. Bệnh nhân bắt đầu có triệu chứng.

• Ung thư thận giai đoạn 3: ung thư đã xâm lấn các vùng lân cận như mô quanh thận, tuyến thượng thận, các tĩnh mạch lớn

• Ung thư thận giai đoạn cuối: ung thư di căn tới các bộ phận khác của cơ thể, bệnh nhân mệt mỏi, suy kiệt dần dần.

Ung thư thận không phải là loại ung thư phổ biến. Một số đối tượng nguy cơ của ung thư thận:

• Nam giới hút thuốc lá nhiều năm
• Người béo phì
• Người làm việc trong môi trường độc hại hóa chất công nghiệp, kim loại nặng.
• Người sử dụng thuốc giảm đau kéo dài.
• Có người thân bị mắc ung thư thận, đặc biệt mắc ung thư thận ở trẻ em.

Vì chưa xác định chính xác nguyên nhân gây ung thư thận nên chưa có các biện pháp phòng ngừa đặc hiệu.

Có một số biện pháp sau:

• Không hút thuốc lá
• Hạn chế tối đa sử dụng thuốc kích thích
• Tập luyện thể dục thể thao
• An toàn bảo hộ lao động đúng quy định
• Điều quan trọng là cần đi khám sức khỏe định kỳ hàng năm.

Chẩn đoán ung thư thận dựa vào các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng.

Các xét nghiệm trong chẩn đoán ung thư thận:

• Xét nghiệm nước tiểu: tổng phân tích nước tiểu giúp phát hiện có máu trong nước tiểu hay không?
• Cắt lớp vi tính ổ bụng: chụp cắt lớp vi tính có thuốc cản quang giúp đánh giá các tính chất của ung thư thận: vị trí, số lượng, kích thước, tình trạng xâm lấn xung quanh và di căn xa
• Sinh thiết thận hoặc chọc tế bào: lấy một mảnh mô thận nghi ngờ bằng dụng cụ chuyên dụng rồi gửi làm xét nghiệm tế bào hoặc giải phẫu bệnh
• Chụp X quang phổi: phát hiện di căn phổi
• Chụp xạ hình xương: phát hiện di căn xương

Điều trị ung thư thận dựa vào giai đoạn bệnh.

Ung thư thận giai đoạn sớm (1,2):

• Phẫu thuật: tùy vào tính chất khối u chỉ định cắt bán phần hoặc toàn bộ thận có hay không có cắt tuyến thượng thận.
• Có thể sử dụng kỹ thuật điều trị xâm lấn tối thiểu bằng nhiệt giúp tiêu diệt khối u.

Ung thư thận giai đoạn 3:

• Cắt khối u thận kèm theo điều trị toàn thân bổ trợ.  
• Cắt bỏ khối u di căn xa (nếu có thể) giúp cải thiện triệu chứng lâm sàng

Ung thư thận giai đoạn cuối:

• Điều trị phẫu thuật giải phóng chèn ép nếu có
• Xạ trị giảm đau, xạ trị chống chèn ép
• Điều trị giảm đau
• Điều trị đích và điều trị miễn dịch